Depresja.

Według WHO na depresję cierpi aktualnie 10% społeczeństwa. Do roku 2030 depresja stanie się jedną z najczęstszych chorób świata. Dotyka dzieci, a także młodzież. Zachowanie autoagresywne i suicydalne jest jedną z częstych przyczyn. Nieleczona depresja prowadzi do samobójstw, nierzadko młodych ludzi. Zapraszam do wywiadu z Mgr Monika Spałek – absolwentką psychologii o specjalności klinicznej Uniwersytetu SWPS. 

1. Czym właściwie jest depresja? Jak najprościej wyjaśnić definicję?

Depresja jest jednym z zaburzeń nastroju, które przyczynia się do niezwykłej zmiany w codziennym życiu w porównaniu do normalnego stanu psychicznego. Objawy depresji dotyczą obniżenia nastroju, niezdolności do odczuwania przyjemności, spadku zainteresowań codziennymi czynnościami, spadek energii, uczucia stałego zmęczenia, a także zaburzenia snu i czuwania, zaburzenia koncentracji uwagi, pogorszenie pamięci i funkcji poznawczych. Pacjentom często towarzyszą myśli ruminacyjne, doświadczają poczucia winy i beznadziejności, w przemyśleniach dominują myśli negatywne. Pacjentom w depresji często towarzyszą także objawy somatyczne takie jak zmiana apetytu, zmiana masy ciała, spadek libido.

2. Często słowo „depresja” jest nadużywane, co automatycznie powoduje, że nie jest traktowane tak poważnie jak być powinna. A przecież depresja to tak naprawdę poważna choroba. Jaka jest różnica między złym samopoczuciem a depresją?

To bardzo ważna kwestia. Aby móc zdiagnozować depresję należy rozpatrywać objawy według kategorii nasilenia, częstotliwości występowania oraz czasu trwania. Kryterium koniecznym do rozpoznania, jest utrzymywanie się objawów przez co najmniej 2 tygodnie. Gdy diagnozuje się depresję , muszą występować konkretne objawy, dotyczące myśli, emocji i zachowania.

3. Do kogo powinna się udać osoba, która podejrzewa u siebie depresję?

Gdy stan zdrowia psychicznego budzi szczególny niepokój danej osoby lub najbliższej rodziny , a objawy depresji utrzymują się przez 2-4 tygodnie wskazana jest konsultacja psychiatryczna.

4. Psychiatra jako lekarz jest odbierany dość negatywnie, zwłaszcza w społeczeństwie. Ludzie boją się oceny innych w tym temacie. Jak przekonać ich, że psychiatra jest lekarzem jak każdy inny?

Wizyta u lekarza psychiatry może być nadal odbierana jako wydarzenie stygmatyzujące. Osoby, które zauważyły u siebie objawy sugerujące problemy z psychiką (lub gdy rodzina zauważyła takie objawy), często wypierają takie myśli, maskują problemy, unikają ludzi. Próbują radzić sobie sami np. zażywając leki bez recepty. Jednak w większości chorób psychicznych, objawy stopniowo narastają i zaburzają funkcjonowanie człowieka i jego najbliższych. Dlatego tak ważnym jest, aby zachęcić chorego do wizyty u lekarza psychiatry poprzez przedstawienie jej zalet, zasadności i korzyści.

5. Depresja porodowa jest dość trudnym tematem, ale niewątpliwie ważnym. Jaka jest różnica między baby blues a depresją porodową?

Tradycyjnie wyróżnia się trzy rodzaje zaburzeń po porodzie – smutek poporodowy określany baby bluesem, depresję poporodową oraz psychozę poporodową, w której występują objawy depresyjne. Wymienione zaburzenia różnią się między sobą rodzajem i głębokością objawów, a także czasem pojawienia się i okresem trwania.

Depresja poporodowa często mylona jest z baby bluesem, który jest naturalnym stanem przejściowym wywołanym zmianą gospodarki hormonalnej. Często naturalnym stanem kobiety w ciągu kilku miesięcy po porodzie jest utrata masy ciała, zmęczenie, rozdrażnienie i spadek libido. Gdy diagnozuje się depresję poporodową, muszą występować konkretne objawy. Każda świeżo upieczona mama może przyznać, że doświadczyła wymienionych objawów po porodzie, ale w podejściu klinicznym nie miała depresji.

6. Jakie symptomy depresji poporodowej powinny zaniepokoić świeżo upieczonego tatę, lub osoby w otoczeniu świeżo upieczonej matki?

Objawy depresji poporodowej można podzielić na cztery grupy:
– somatyczne – bezsenność, zmiana masy ciała, zmniejszenie libido, przemęczenie, obniżenie napędu, ogólne spowolnienie;

– dotyczące emocji takie jak zaniżona samoocena, obniżenie nastroju, płaczliwość, rozdrażnienie, spadek zainteresowań, stany lękowe

– poznawcze takie jak kłopoty z koncentracją uwagi, rozkojarzenie, zapominanie, ospałość, niezdecydowanie, zmniejszenie codziennej wydajności

– związane z relacją z dzieckiem, często lęk dotyczący braku kompetencji wychowawczych, braku umiejętności zajmowania się dzieckiem, przesadne zamartwianie się o stan zdrowia dziecka, osłabienie więzi z dzieckiem i myśli dotyczące wyrządzenia krzywdy dziecku, które mogą prowadzić do określonych zachowań.

Należy mieć również na uwadze, że depresja poporodowa może występować w postaci depresji maskowanej. Kobieta po porodzie świetnie radzi siebie ze wszystkimi obowiązkami, jest tak zwaną „matką idealną”. Mogą pojawiać się jedynie dyskretne symptomy, które nie przypominają depresji, ale każde nawet subtelne zmiany w zachowaniu mogą być sygnałem, że możemy mieć do czynienia z poważnym problemem. Istotnym jest fakt, że objawy zamiast z czasem maleć – eskalują.

7. Jednym z niestety niewątpliwych skutków depresji jest agresja skierowana w drugą osobą, nierzadko w stronę dziecka, a także myśli samobójcze. Czy możesz przytoczyć takie przykłady i jak z nimi walczyć?

Kobieta, która zaczyna doświadczać objawów depresji często dystansuje się od partnera, jej więź z dzieckiem jest słabsza i słabnie również więź z pozostałymi dziećmi. Czuje się niezrozumiana, zamyka się w sobie. Narasta rozdrażnienie, konflikty, które rodzą się z braku wiedzy, wparcia i zrozumienia sytuacji. Zdarza się, że w poczuciu bezradności, załamania kobieta dokonuje próby samobójczej lub kroku w kierunku wyrządzenia krzywdy swojemu dziecku. Jednakże, to, że matka cierpi na depresję nie zawsze musi oznaczać, że będzie krzywdzić swoje dziecko.  

O skrajnie drastycznych przypadkach przemocy donoszą media. Nie należy jednak uogólniać i każdego przypadku przemocy matki wobec dziecka traktować jako objaw depresji.

Dla dobra swojego, nowo narodzonego dziecka kobieta powinna szukać pomocy. Nie należy obniżonego nastroju, zniechęcenia, smutku i agresji traktować jako coś normalnego, ponieważ stawka jest bardzo wysoka. Około 60% chorych na depresję ma myśli samobójcze.

8. Wsparcie otoczenia w temacie depresji powinno być na wysokim poziomie, a jednak często osoby z depresją są traktowani niezbyt poważnie, ich choroba jest lekceważona, padają komentarze o tym, że osoba chora „nie ma prawdziwych problemów”. Jak myślisz, czy jakiekolwiek kampanie społeczne na ten temat rozwiązałyby problem?

Dobry początek dała Fundacja „Rodzić po ludzku”, która zaczynając swoją działalność szokowała niektórych swoimi bilbordami ze zdjęciem matki i dziecka z hasłem „Jeśli nie potrafisz go pokochać”. Inicjatywa ta miała zwrócić uwagę na depresję poporodową i uświadomić, że takie zjawisko istnieje, że kobiety nie są same, a ich uczucia i zachowania nie świadczą o tym, że są wyrodnymi matkami.

Mgr Monika Spałek – absolwentka psychologii o specjalności klinicznej Uniwersytetu SWPS. Praktyki i staże odbywała w Ośrodku Interwencji Kryzysowej gdzie zdobywała doświadczenie w udzielaniu pomocy psychologicznej, wsparcia psychologicznego osobom, które znalazły się w sytuacji kryzysowej na skutek zdarzenia losowego, sytuacji rodzinnej lub trudnych przeżyć osobistych. Obecnie pracuje w Hospicjum i Domu Pomocy Społecznej i podnosi swoje kwalifikacje uczęszczając na studia podyplomowe, szkolenia i warsztaty. Prywatnie – żona i mama.